Finnlandsferð febrúar 2001

Í febrúar 2001 var farið í 5 daga ferð til Finnlands aðallega til að kynna sér vetrarferðamennsku í Rovaniemi og hvernig staðið er að málum hvað varðar ráðstefnur hjá Ráðstefnuskrifstofu Finnlands.

Þáttakendur

Ásgeir Logi Ásgeirsson   Ólafsfjörður  

Deborah Robinson   Sportferðir

Yngvi R Kristjánsson  Mývatn

Ómar Banine AFE

Páll Sigurjónsson  Hotel Kea

Þórarinn B. Jónsson Akureyrarbær

Helsinki

Degi var varið í Helsinki þar sem við kynntum okkur ráðstefnuskrifstofu þeirra Finna, ásamt  því að kynnast fjárfestingafyrirtæki er sérhæfir sig í fjárfestingum í ferðamálum.

Helsinki-Finland Congress Bureau-
Tuula Lindberg 

• Ráðstefnuskrifstofan er sú elsta í Evrópu, stofnuð 1976. Markmiðið hennar er ná til Finnlands ráðstefnum en ekki að græða peninga(non profit).

• Heildarfjármagn 2001 5,3 milljón Finnsk mörk (tæpar 80 ISK). Fjármagn kemur frá Viðskiptaráðuneytinu 28%, meðlimir 25%, Helsinki 13%, aðrar borgir 20% og aðrir 14%

• Meðlimir í Finnlandi eru 21 borg, í heild 100 meðlimir

• Meðlimir í alþjóðlegum samtökum  EFCT, ESAE, ICCA, UIA

Skrifstofan var stofnuð með fjármagni frá 3 borgum og með Viðskiptaráðuneytinu. Í dag er það skilyrði fyrir þátttöku að hver borg geti í það minnsta tekið við 300 gestum.

Þeir sækja á stofnanir/fyrirtæki sem ekki eru með gróðrarsjónarmið að markmiði.

Það fyrsta sem þarf að gera er að skilgreina sig. Hvaða aðstöðu höfum við, hvað getum við?

Vara

Fast                                                      Breytilegt

Ráðstefnuaðstaða                     Iðnaðurinn

Gisting                                    Háskóli og stofnanir

Matur, drykkir                           Spítalar

Samgöngur                              Aðalstöðvar

Dagskrá 

"Pre" og "Post" ferðir

Föst vara eru þættir sem þurfa að vera til staðar, en þeir breytilegu eru það ekki alltaf

Viðskiptavinir

• Fyrirtæki

• Hvataferðahópar

• Stofnanir/samtök

Eftir 1994 var eingöngu reynt að fá stofnanir og samtök til að koma til Finnlands. Annað var gefið eftir til Finnska Ferðamálaráðsins.

Á árinu 2000 voru haldnar 10,000 (non profit) alþjóðlegar ráðstefnur í heiminum.

Markaðsmál

• Kynning og samband við viðskiptavini í Finnlandi og erlendis

• Upplýsingagjöf og almannatengsl

• Rannsóknir og tölfræði

• Alþjóðlegt samstarf

Atburðir/activities

• Sýningar

• Vinnusbúðir(workshop)/kynningar

• Söluferðir

• Rannsóknarhópar

• Heimsókn til einstakra fyrirtækja og aðila

• Samningar

Samskiptamáti/Communication mix

• Netið -heimasíður

  • Fundadagatal

  • Ráðstefnudagatal

  • Meðlimaupplýsingar

• Fréttabréf

• Útboðsgögn

• Fréttatilkynningar

• Auglýsingar (lítið auglýst)

Rannsóknir í Finnlandi á vegum skrifstofunnar

-Árlegar spár

Fjöldi ráðstefna, fjöldi þátttakenda, dreifing eftir staðsetningu, mánuðum og á ársgrundvelli. Uppl. fást frá þeim er halda ráðstsefnurnar, byrgjum.

-Árleg tölfræði

Fjöldi ráðstefna,dreifing eftir löndum, eftir mánuðum, stærð, lengd osfrv.

-Árleg skýrsla um ráðstefnur.

Endanleg tölfræði, ákvarðanir, skipulag, fjármögnun, mat á þjónustu, viðbrögð (feedback)

-Athugun meðal þátttakenda á 3 ára fresti  

• Dvalarlengd  

• Eyðsla

• Ferðalög, gisting

• Mat á landi þar sem ráðstefnan var

Ráðstefnur í Finnlandi

• Alþjóðlegar-80%, Norrænar 20%, allt í allt 250 ráðstefnur

• Þátttakendur-alþjóðlegir 87%, Norrænir 13%, í allt um 60,000 þátttakendur á síðasta ári

• Flestar ráðstefnur um sumar, maí og september.

Tekjur af ráðstefnum í Finnlandi

• Rannsóknir sýna að meðaleyðsla hvers þátttakanda á ráðstefnu í Finnlandi er 10,000 Finnsk mörk (150 þús.ISK).

• Áætlaðar heildartekjur af ráðstefnuhaldi í Finnlandi eru 600 milljón Finnsk mörk (9 milljarðar ISK).

Hvers vegna rannsóknir?

• Til að mæla árangur

• Til að setja sér markmið

• Til að bæta sig

• Til að tryggja fjármagn

Af þessum ráðstefnum eru 80% vísindalegs eðlis, t.d. tækni  eða læknisfræði. Flestar hafa þær orðið til vegna þess að náð var í þær (head hunt) ekki beðið eftir að það væri komið til þeirra. Sú aðferð sem Finnar beita er að finna út hvaða Finnar eru meðlimir í alþjóðlegum samtökum, hafa samband við þá. Síðan eru þeir hvattir til að beita sér fyrir þvi að ráðstefnur í þeirra samtökum verði haldnar í Finnlandi, þeim er einnig veitt aðstoð í þeim efnum. Það kom í ljós að Finnar sem starfa hjá alþjóðasamtökum eru um 4500.

Rannsóknir skrifstofunnar sýna einnig væntanlegar tekjur og fjölda. Þetta er ágætur grundvöllur til þess að sækja um styrki.

Það er til bók sem hægt er að fá hjá EU í Brussel það sem er að finna allar alþjóðlegar stofnanir og meðlimi þeirra:

UIA, Rue Washington 40, B-1050 Brussels, Belgium  e-mail           www.uia.org/

Ráðstefnuskrifstofan sem slík er milliliður fyrir ráðstefnur í Finnlandi, markmiðið hennar er þó ekki að græða. Hún býður allar upplýsingar til ráðstefnuhalds í Finnlandi og beinir svo fyrirspurnum til réttra aðila. Skrifstofan hefur einnig fengið fyrirtæki í ákveðnum löndum eins og Þýskalandi og Englandi til að finna út hvort áhugi væri fyrir því að halda ráðstefnur í Finnlandi.

Hvað þurfum við að gera?

Við þurfum fyrst að skilgreina okkur, hvað höfum við hvað getum við. Það er einmitt það sem ráðstefnubókinni er ætlað að gera. Að því búnu þurfum við að fara og ná í ráðstefnurnar. Aðferðin sem þeir beita í Finnlandi er frábær, við getum nýtt okkur þeirra aðferð, þó að minni ráðstefnur verði takmark okkar. Við getum haft samband við UIA í Brussel til að fá upplýsingar um Íslendinga sem eru meðlimir í alþjóðlegum samtökum (non profit). Við gætum samt byrjað t.d. á Háskólanum á Akureyri enda eru þeir þegar farnir að halda alþjóðlegar ráðstefnur. Tuula Lindberg frá Ráðstefnuskrifstunni var til að vera okkur innan handar á þessu sviði.

Nordia Fjárfestingafyrirtæki - Tuula Paananen

Þetta er fjárfestingafyrirtæki er sérhæfir sig í lánum til fyrirtækja í ferðamálum. Þeir byrjuðu 1990 á þessum fjárfestingum. Aðaláherslan var á Lappland-Koillismaa og Kainuu og norður Karelia. Frá árinu 1995 hafa fyrirtæki allstaðar í  Finnlandi átt kost á að leita eftir fjármagni hjá sjóðnum. Finnska ríkið er stór hluthafi í þessu fyrirtæki , stjórnarformaðurinn kemur frá ríkinu. Að meðaltali er fjárfest í 2-3 fyrirtækjum  á ári. Nordia hefur sett sér það markmið að eiga ekki lengur í fyrirtækinu en 5-10 ár. Þeir eiga frá 34%-49% í viðkomandi fyrirtækjum. Þeir krefjast um 8% arðs á ári og fyrirtækið kaupir sjóðinn út á nokkurra ára tímabili með stigvaxandi greiðslum ár frá ári.

Þetta fyrirtæki kom til vegna kreppu í þjóðfélaginu 1980-90 og erfiðleika er steðjuðu að fyrirtækjum í ferðaþjónustu. Fjármögnun varð því mjög erfið á þessum árum sem leiddi til  stöðnunar í þróun ferðaþjónustunnar.

Upp úr 1990 fóru menn að líta á ferðaþjónustuna eins og hvern annann iðnað sem gæti skilað hagnaði, iðnað sem aðlaga þyrfti að kröfum viðskiptavinarins. Það þurfti þvi að renna styrkari stoðum undir greinina.

Áhættufjármagn í ferðaþjónustu er því tiltölulega nýtilkomið í Finnlandi. Nordia er meðlimur í Finnish venture Capital Association.

Markmið með stofnun Matkailunkehitys Nordia er að fjárfesta (lána)i fyrirtækjum í ferðaþjónustu svo að þau verði að arðvænlegum fyrirtækjum í framtíðinni. Þá bjóða þeir ráðleggingar fyrir vænlega fjárfestingarkosti sem þeir fjárfesta í.

Velta fyrirtækisins verður að ná 10 millj. Finnskum (150 milljónum ISK) til að Nordia fjárfesti í þvi. Vöxturinn á næstu 5-10 árum verður a.m.k. að ná í 20 millj, annaðhvort sem einstakt fyrirtæki eða í samvinnu/samruna við önnur í greininni.

Val á fjárfestingu

Fyrirtækið sem fjárfesta skal í verður að uppfylla eftirfarandi skilyrði:

• Að vera að ákveðinni lágmarks stærð og skipta máli fyrir viðkomandi svæði

• Að hafa vaxtarmöguleika

• Að starfa allt árið

• Að vera í nálægð við þjóðvegi og flugvelli

• Að hafa stjórnendur sem hafa viðskiptavit og trausta fjárhagsslega sögu

• Að vera í ferðaþjónustu

• Að vera frumkvöðull þ.e. vera með eitthvað sem ekki er til staða nú þegar

• Að geta orðið uppspretta erlendra tekna

Erfitt hefur verið að leita fanga hvað varðar fjármagn og er Nordia að auka aðgengi að fjármagni fyrir aðila í ferðaþjónustu. Þeir hafa þó hóflegt gróðarsjónarmið að leiðarljósi.

Rovaniemi

Nútímalegt útlit Rovaniemi má rekja til seinni heimsstyrjaldar. Rovaniemi var gjöreyðilögð og þurfti að endurbyggja borgina frá grunni. Var það hinn heimsfrægi arkitekt Alvar Alto er hafði yfirumsjón með því verki.

Í Rovaniemi búa 35,000 manns, með aðliggjandi svæði nær fjöldinn 55,000. Meginhlutinn hefur atvinnu af þjónustu eða 77% og þar er stærsti hlutinn á vegum hins opinbera eða bæjarins.

Það má rekja upphaf ferðamannaiðnaðarins allt aftur til ársins 1920. Í dag gegnir hann miklu hlutverki fyrir íbúa svæðisins. Til Rovaniemi koma yfir 500,000 ferðamenn árlega. Þeir eru aðallega frá Þýskalandi, Ítalíu, Japan, Fraklandi, Englandi, Norðurlöndunum, Hollandi og Rússlandi.

Aðalaðdráttarafl fyrir ferðamenn í Rovaniemi og nálægu umhverfi er:  Heimsskautsbaugur, Jólasveinninn (Santa Park,Santa Village), snjóhótel/veitingahús, Lapland Forestry Museum, Provincila Museum, Ounasvaara Sports og skíðamiðstöðin með 9 holu golfvöll (spilað að vetri til), snjósleðaferðir, hundabúgarður (hundasleðar) og Pöykköla Ethnograpic safnið.

Frá 1990 hefur ferðamannaiðnaðurinn þróast hratt. Ný hótel hafa risið. Samtals telja þau 3000 rúm. Ráðstefnuaðstaða í Rovaniemi er fyrir allt að 1000 manns í einu. Um 20 mismunandi fyrirtæki bjóða hvataferðir.

Árið 1998 voru tekjur af ferðamönnum í Rovaniemi yfir 400 milljónir finnsk mörk (6 milljarðar ISK). Um 950 manns vinna eingöngu við ferðaþjónustu eða samgöngur.

Helsta aðdráttarafl svæðisins:

1. Santa Claus Village
   Santa Claus Village opnaði 1985. Þegar þú ert staddur í þessu jólasveinaþorpi þá ertu á heimsskautsbaug (66°). Þarna er jólasveina pósthús þar sem þú getur látið taka mynd af þér með jólasveinahúfu og setja á frímerki. Þá er þarna auðvitað jólasveinninn og allt sem honum fylgir, allar vörur tengdar honum. Snjósleðaleiga fyrir börn og fullorðna. Víngerð er þarna einnig og selur hún jafnframt vín. Þá er þarna einnig veitingahús.                                                                                                                                                   Sem sagt ótrúlegt úrval af vörum sem glepur ferðamanninn. Einnig er  boðið upp á hundasleðaferðir, snjósleðaferðir og hreindýraferðir. Væntanlega er það gert í samvinnu við snjósleðafyrirtækin. Þetta þorp var heimsótt af 500,000 ferðamönnum á síðasta ári og helst sú tala nokkuð jöfn ár frá ári.  
   

2. Santa Park  
   Um að ræða loftvarnarbyrgi, sem sem á mjög sniðuglegan hátt hefur verið innréttað sem skemmtisvæði fyrir börn, ýmis leiktæki eru þarna, vörur og veitingar til sölu. Svæðið er mjög stórt eða 5000m2.  Santa Park vekur að sögn forráðamanna gífurlega lukku meðal barna.  
   

3. Snjó og hundasleðaferðir  
   Það eru nokkur stór fyrirtæki í Rovaniemi er bjóða upp á snjósleðaferðir, hreindýraferðir, hundasleðaferðir, og ævintýraferðir í náttúrunni. Mörg þeirra reka útibú víðsvegar í Finnlandi. Um er að ræða 4-500 sleða sem þessi fyritæki hafa yfir að ráða. Það var eins og að koma á stóran vörulager þegar búningar og önnur tæki og tól fyrirtækisins voru skoðuð. Snjósleðarnir voru greinilega það umfangsmesta, alla vega hjá því fyrirtæki er við skoðuðum, Lapland Safari. Allar stærðir og gerðir af fatnaði voru til staðar. Herbergi þar sem farið var yfir hvað gert yrði og öryggisatriði. Greinilegt að  þarna voru fyrsta flokks atvinnumenn á ferð.
   Þeir samtvinnuðu hunda og snjósleðaferð í eitt, þannig að viðskiptavinurinn gat prufað bæði í sömu ferðinni.  
   

4. Snjóhótel og veitingahús  
   Veitingahúsið er allt gert úr ís, einnig sætin sem þakin eru hreindýraskinni. Listaverk úr ís mátti viða sjá inni, fyrir utan var ísilagt torg sem notað er sem dansgólf. Svæðið var upplýst með kyndlum. Þá má ekki gleyma svefnaðstöðunni sem eru lítil hús, rétt mátuleg fyrir 2. Hitastigið þar inni yfir nóttina er að meðaltali –4 gráður. Hreindýraskinnin koma i veg fyrir að fólki verði kalt. Vinsælt hjá fólki í brúðkaupsferð að gista þarna. Þess ber að gæta að maturinn var fyrsta flokks.  
   

5. Artikum  
   Um er að ræða vísindamiðstöð og safn er leggur aðaláherslu á  heimskautasvæðið. Þar eru náttúru, lifnaðarháttum, sögu, siðum og venjum íbúa er lifa norðan við heimskautabaug  gerð góð skil. 
   Safnið hefur samvinnu við háskólann í Rovaniemi. Evrópu peningar hafa þarna komið að góðum notum

Rovaniemi Region- Development Agency -
Anne Pelttari-Bergman

Svæðisbundin samtök, ekki ósvipað atvinnuþróunarfélagi. RRDA hefur verið að aðstoða fyrirtækin við markaðssetningu í Frakklandi og Ítalíu. Þeir hafa lagt aðal áherslu á hvataferðir. Síðustu jól var 20%-30% aukning um jólin hjá  fyrirtækjunum. Fyrirtækin hafa unnið náið saman. Það eru 3 hótelkeðjur sem eru í Rovaniemi, ein af þeim bauð okkur í mat í snjóhúsi (snowland), þar sem einnig var hægt að gista.

Þau vinna að þróunarverkefnum á eigin vegum og í samstarfi við aðra aðila. Þeir eru mikið í samstarfsverkefnum með fyrirtækjunum sem stuðla að samvinnu þeirra á milli. Þeir taka á móti um 200 fjölmiðlahópum á ári, og fjármagna þessar móttökur að mestu úr eigin vasa.

Aðaltímabilið er veturinn, helmingurinn eru útlendingar, Frakkar, Japanir, Spánverjar, Bretar aðallega.

Árið 1984 var fyrsta beina flugið til Rovaniemi. Árið 1999 voru 142 bein flug erlendis frá til Rovaniemi.  Erlendu fyrirtækin voru tilbúin til að taka áhættu sem hefur margborgað sig. Er nú svo komið að vetrarferðamennska er að verða stærra og stærra hlutfall af heildarferðamannafjöldanum, en einungis eru um 15 ár síðan vetrarferðamennskan var tekin föstum tökum.

Var mér tjáð að sumarið væri ekki eins gott og þeir væntu, hvað varðar fjölda ferðamanna.

Travel Development Lappland- 
Jari Laitekari

Þetta er fyrirtæki sem hefur 7 starfsmenn og hefur aðsetur í Rovaniemi. Eigendur eru Verslunarráðið, Tækniskóli, fyrirtæki í ferðamálum og Finnska Ferðamálaráðið. Fyrirtækið starfar eiginlega á milli hins opinbera og fyrirtækjanna í ferðamálageiranum. Hlutverk þess er að aðstoða einkafyrirtækin á ýmsum sviðum. Þeir eru með ráðgjöf, vinna að þróunarverkefnum með einkafyrirtækjunum. TDL sér einnig um þjálfun starfsfólks í geiranum. Gæðamál eru stór hluti af þeirra vinnu og leggja þeir mikla áherslu á það. Nú er td verið að vinna að 3ja ára verkefni sem kallast Lapland Quality- 40 fyrirtæki taka þátt í gæðaþjálfun til að byrja með. Ætlunin er að þau verði 1000 áður en yfir lýkur. Þetta verða þá fyrstu fyrirtækin í heiminum í ferðageiranum sem fara í gegnum Q1000 gæðaþjálfun.

Fyrirtækið er opið fyrir öllum nýjungum í ferðamálageiranum og reyna að aðlaga það að sínu svæði.

Að sögn Jari hefur mikil aukning verið í komu ferðamanna á veturna síðustu 10 árin, má þar nefna öll skíðaiðkun, snjósleðaferðir, hvataferðir. (Einnig má nefna car-testing og winter driving schools)

Evrópumál-svæðisskrifstofa í Lapplandi (Regional Council in Lapland) -
Esko Lotvonen

Um er að ræða stofnun er vinnur að því að bæta atvinnu og efnahag Laplands, með aðsetur í Rovaniemi.

Eins og á Íslandi eru dreifbýlissvæðin að missa fólk til höfuðborgarinnar, og er aðalverkefni þessarrar svæðisskrifstofu að sporna við því á sínu svæði. Telja þeir að ferðaþjónustan getir stuðlað að aukinni atvinnu og almennri velmegun fyrir Lappland. Þeir hafa lagt töluverða peninga í ferðamál.

Fjármagn kemur frá ríki, EB og sveitarfélögum

Starfsemi þeirra er skipt  í 3 deildir

• Business development (m.a. ferðamál)

• Rural areas (dreifbýlissvæði)

• Competence and unemployment (atvinnumál)

Stofnunin leggur m.a. annars fé til skíðasvæðanna, Jólagarðsins og ýmissa markaðsátaka. Af þeim peningum sem koma frá EB til stofnunarinnar fer 15%-20% í ferðamál. Að meðaltali setja þeir um 50 milljón FIM í ferðamál á ári.

Niðurstaða

Finnsk yfirvöld, hvort sem um er að ræða sveitarstjórnir eða ríkisstjórn gera sér greinilega grein fyrir mikilvægi ferðaþjónustunnar fyrir þjóðfélagið, þau sjá að þarna er um framtíðaratvinnugrein að ræða með mikla vaxtarmöguleika. Fámenn og dreifð byggðarlög eins og í Lapplandi geta  haft þarna mikinn hag af. Þetta sést á stofnunum og því fjármagni sem beint er inn á þessa atvinnugrein.

Rovaniemi hefur unnið markvisst að sinni uppbyggingu og náð árangri. Telja má að við gætum gert það einnig, en stuðningur yfirvalda þarf að koma til. Þeirra möguleikar hvað varðar afþreyingu og landsins gæði eru ekki meiri en okkar. Þeir byggja á þvi sem þeir hafa og gera það vel. Töluverðir fjármunir hafa verið lagðir í markaðsstarfsemi til að kynna svæðið.

Það komst ekki verulegur skriður á vetrarferðamennskuna í Lapplandi fyrr en leiguflug tóku að streyma þangað beint. Þeir fá nú leiguflug víða að frá Evrópu. Þetta er hlutur sem við verðum að vinna í. Ekki er víst að erlendar ferðaskrifstofur eða flugfélög myndu ein vilja taka fjárhagslega áhættu á að fljuga  hingað. Þetta þýðir að fjármagn þarf að koma frá okkur. Reyndar var okkur tjáð að í flestum tilfellum hefðu erlendu aðilarnir sjálfir tekið áhættuna, og tíminn hefur sýnt að hún var þess virði.

Okkar vetrarafþreying þar með talið skíðasvæðin eru fullboðleg útlendingum. Þó að við kynnum skíðasvæðin ekki ein og sér , heldur sem hluta af möguleikum svæðisins. Þannig eigum við að kynna þau og sníða sér stakk eftir vexti. Finnarnir eru að fá útlendinga inn á sín skíðasvæði, hvort sem um er að ræða vegna gönguskíða eða svigskíða. Tel ég að við eigum fljótlega að fara að huga að því að koma okkar skíðasvæðum á framfæri. Reyndar er það þegar byrjað. Bæði blaðamenn frá Hollandi og Canada hafa komið hingað og skoðað þau á nýliðnum vetri.

Ráðstefnuskrifstofan i Helsinki vinnur fyrir allt landið, en ekki einungis Helsinki. Því miður virðist Ráðstefnuskrifstofa Íslands vinna einungis fyrir höfuðborgarsvæðið óafvitandi. Þar á ég við að hún beinir fyrirspurnum til þeirra aðila er skipuleggja ráðstefnur eins og vera ber, en þeir eru allir í Reykjavík og vilja halda ráðstefnur þar fyrst og fremst, ekki á Akureyri, nema allt sé fullt í Reykjavík. Þurfum við því sjálfir að ná í okkar ráðstefnur. Nauðsynlegt er að þetta breytist og hér verði til staðar aðili (ar) sem geta gert tilboð í verk er koma til Ráðstefnuskrifstofu Íslands.

Ómar Banine

AFE,    3. maí , 2001