|
|||
|
2.1.2 Sameiginleg uppbygging á samkeppnishæfni til alþjóðavæðingar Hvernig er hægt að byggja upp skilvirk tengsl á milli atvinnulífs, skóla- og rannsóknarumhverfis, atvinnugreina og auðlinda? Hvernig er hægt að byggja upp sterka frumatvinnugrein sem margfaldar út frá sér stoðatvinnugreinar? Þetta eru metnaðarfullar spurningar sem vert er að leita svara við. Erlendar rannsóknir hafa sýnt að þau lönd eða landssvæði sem náð hafa ákveðnum samkeppnisyfirburðum innan atvinnugreina, hafa skipulögð og skilvirk tengsl á milli þessara atriða. Í því skyni má nefna niðurstöður rannsókna Michael E. Porter sem birtar voru í bók hans, "The competitive advantage of nations". Þar komst Porter að því að sameiginlegar ástæður væru fyrir því hvers vegna sum lönd eða landssvæði náðu frekar samkeppnisyfirburðum heldur en önnur og setti "munstrið" fram í formi demantslaga líkans, sem byggt er á þeim atriðum sem varpað er fram í spurningum hér á undan. Porter heldur því fram að ef þessir þættir eru í lagi og vel að þeim hlúð, séu sterkar líkur á því að landsvæði geti skapað sér samkeppnisyfirburði í þeim atvinnugreinum sem eru ákjósanlegar. Til fróðleiks er hér að neðan sýnd útgáfa (mynd) af demanti Porters þar sem þættirnir í demantinum eru gjarnan kallaðir "ákveður" fyrir samkeppnishæfni þjóða eða svæða. Líkan (demantur) Porters byggist á samspili milli fjögurra þátta (náttúruauðæfum, frumgrein, heimamarkaði og stoðgreinum). Í öllum þessum þáttum leynast tækifæri geta stjórnvöld og, eins og myndin sýnir, haft mikil áhrif á hvernig til tekst að rækta samspil á milli þáttanna. Allt of langt mál er að útskýra hvað stendur á bak við líkan Porters, en í stuttu máli má lýsa kenningunni á þann hátt að með líkaninu er greind mikilvæg frumgrein (fyrirtæki) sem myndar í kringum sig "fyrirtækjahnoð" (clusters) sem stoðfyrirtæki fyrir frumgreinina. Einn grundvallarþátturinn er öflugur heimamarkaður með virkri samkeppni ásamt því að stjórnvöld skapi skilyrði til ásættanlegs viðskiptaumhverfis. Sjávarútvegur og/eða heilbrigðisgeirinn gætu verið dæmi um frumgrein í líkani Porters á Eyjafjarðarsvæðinu þar sem fram færi fjar- og gagnavinnsla með hagnýtingu upplýsingatækninnar. Ekki er vitað til þess að neitt landssvæði á Íslandi hafi formlega farið í greiningu samkvæmt aðferð Porters á samkeppnishæfni til samkeppnisyfirburða, og getur Eyjafjörður því gerst eins konar frumkvöðull með því að vinna greiningu af þessu tagi. Upplýsingar sem þar myndu safnast, koma til með að nýtast á marga vegu og geta auðveldað atvinnuþróunarstarf. Ennfremur verður auðveldara að færa rök fyrir því hvers vegna fjárfestar eigi að leggja fé í fyrirtæki eða atvinnuuppbyggingu á þessu svæði, ásamt því að hægt er að færa sterkari rök fyrir ákveðnum byggðaaðgerðum. Til að geta svarað spurningunum hér að ofan, þarf ítarlegri greiningu á þeim atriðum sem nefnd voru í spurningunum og er þeim ekki svarað í þessari skýrslu. Atvinnuþróunarfélögin á Suðurlandi og Norðurlandi vestra tóku á árunum 1997-1998 þátt í s.k. RITTS verkefni sem var verkefni sem tengdist nýsköpun í atvinnulífi og var styrkt af Evrópusambandinu. Verkefninu var stjórnað af Rannsóknarþjónustu Háskóla Íslands og unnið í samstarfi við atvinnuþróunarfélög á viðkomandi svæðum, undir leiðsögn erlendra ráðgjafa. Eitt af markmiðum verkefnisins var að greina s.k. stoðkerfi atvinnulífsins, sem grunnundirstöðu fyrir því að hægt sé að skapa vaxtarskilyrði fyrir reglulegri nýsköpun í atvinnulífinu. Verkefninu lauk með skýrslu eftir úttekt á vettvangi en ekki er vitað hvort/eða hvernig niðurstöður verkefnisins hafa verið nýttar í framhaldinu. Fyrirtæki í Eyjafirði eru vel flest lítil, samanborið við erlend fyrirtæki sem stefna á markaðssetningu á alþjóðamarkaði, og því erfitt og kostnaðarsamt fyrir einstök fyrirtæki að vera samkeppnishæf á alþjóðamarkaði. Það er helst með sameiginlegu átaki að hægt væri að ná árangri og vera samkeppnishæfur á alþjóðamörkuðum. Fyrsta skrefið í þá átt er að hafa haldbæra vitneskju um stöðu sinna eigin innviða og því eðlilegt að leggja til að gerð verði greining á svæðinu samkvæmt fyrrnefndum aðferðum Porters, með það að markmiði að átta sig á því hvernig hægt er að koma á kvikum og skilvirkum tengslum á milli lykilþátta í stoðkerfi atvinnulífsins og samfélagsins. |
|||
|
|
